Market, alışveriş, fatura, tebligat gibi hemen hemen her şeyin sanal ortama geçiş yaptığı günümüzde, paranın da sanalının olup olamayacağı oldukça tartışılan bir konu olmuştur.
Ülkemizde, herkesin bir şekilde duymuş olduğu bu kripto paralar; takas işlemlerinde kullanılabilen, tamamen dijital, şifrelenmiş sanal para birimi olarak tanımlanmaktadır.
Teknolojinin gelişmesiyle hayatımıza giren sanal paralardan ilki olan Bitcoin, 2009 yılında ortaya çıkmıştır. Görüldüğü üzere 10 yılı aşkın bir süredir hayatımızda olan bu kripto paraların, geleceğin para birimi olacağı söylentilerinden sonra, bu sanal paranın yasal olup olmadığı, güvenli olup olmadığı ve ne gibi avantajlar sağladığı merak edilir olmuştur.
İşin uzmanlarına göre güvenli olduğu söylenen kripto paraların yasallığının da, ülkeden ülkeye değiştiğini söyleyebiliriz. Ülkemizde, kripto paraların kullanımına ilişkin olarak yasalarla getirilen bir kısıtlama bulunmamaktadır. Bu sebeple kripto para cüzdanı bulundurmak, kripto para almak ya da satmaktan dolayı kişilere herhangi bir ceza verilemeyeceğini, bu kapsamda da kripto paraların yasal olduğunu ifade edebiliriz.
Ancak, kripto paraların alınıp satılmasına ilişkin olarak, BDDK veya başka bir denetleyici kurum tarafından denetleme imkanı söz konusu olmadığından ve de Merkez Bankasınca ihraç edilmediği için, devletler nezdinde bir bağlayıcılığı bulunmadığından, ülkemizde kripto paralar bakımından devlet güvencesinin bulunmadığını söyleyebiliriz.
Bununla birlikte kısa zaman önce, 16/04/2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” ile, ödeme aracı olarak kripto paraların doğrudan veya dolaylı şekilde ülkemizde kullanılamayacağı yasal olarak hüküm altına alınmıştır.
Bu kapsamda, her ne kadar kripto paralar, takas işlemlerinde kullanılabilen bir para birimi olarak tanımlanmış ise de, ülkemizde kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılamayacağı ve böylelikle takas işlemlerine konu edilemeyeceğini önemle belirtmek isteriz.
Tüm bunlara göre kripto paraların yasallığı konusunda, ülkemizde kripto para alıp satmanın yasal olduğunu, kripto para ticareti yapmanın suç olmadığını, hiç kimseye kripto para ticareti yaptığı için ceza verilemeyeceğini ANCAK kripto paralar için devlet güvencesinin bulunmadığını, devletler için bağlayıcı olmamakla birlikte, kripto para ticaretlerinde devletlerin denetleme mekanizmasının bulunmadığını belirtmemiz gerekmektedir.
Kripto Paralar Haczedilebilir Mi?
İcra İflas Kanunu’na göre; para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşya; aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri hacze konu olabilir.
Sanal para birimi olan kripto paranın, yürürlükte bulunan yasalarımıza göre tam olarak bir karşılığı bulunmadığından, Türk Hukukundaki yerini tespit etmek de oldukça güçtür.
Kripto paraların haczi kabil olup olmadığına ilişkin hukukumuzda görüş ayrılıkları olsa da, esasen maddi bir değeri olan kripto paraların hukuken hacze konu olabilmesi gerekmektedir. Ancak, yukarıda da ifade etmiş olduğumuz üzere, 16/04/2021 tarihli “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” uyarınca, ülkemizde ödeme ve/veya transfer aracı olarak kabul edilmeyen, devletler tarafından bağlayıcılığı bulunmayan kripto paraların haczinin mümkün olamayacağını belirtmek isteriz.
İlaveten, sanal para işlemleri, kişilerin kimlik bilgileri olmaksızın, özel şifreleme yöntemleriyle yapıldığından, sahibi açıklamadığı takdirde sanal para varlığının tespitinin de mümkün olamayacağını söylemek isteriz. Bu bakımdan teknik anlamda da kripto paraların haczi imkan dahilinde değildir.
Her ne kadar mevzuatımızda bulunan hükümler, kripto paraların haczine imkan vermese de, kripto para alım-satım faaliyeti veren BtcTurk A.Ş tarafından yapılan açıklamada, “İcra Müdürlükleri tarafından haciz veya bloke talebi geldiğinde kişinin hesabında bulunan kripto paralarına bloke koyabilecekleri” ifade edilmiştir.
Görüldüğü üzere kripto paraların haczedilebilirliğine ilişkin, mevzuatımızda yasal bir hüküm bulunmasa da, uygulamada kripto paralar üzerinde haciz işlemlerinin gerçekleştiği görülmektedir.
Bu konuya ilişkin olarak, uyuşmazlıkların yargı önüne taşınmasıyla, Türk Hukukunda içtihat oluşturulacağını düşünmekteyiz.
Kripto Paralar Miras Kalır Mı?
Miras, müteveffanın mal varlığının yasada belirtilen kişilere, yine yasada belirtilen oranlarla intikal etmesidir. Miras bırakanın aktif ve pasif tüm malvarlığı değerlerine tereke ismi verilmektedir.
Mirasçılar, miras bırakanın malları konusunda bilgi sahibi değillerse, ‘Tereke Tespiti’ davası açarak, mahkeme tarafından miras bırakanın mal varlıklarının araştırılmasını isteyebilir.
Böyle bir durumda, miras bırakanın kripto parası olduğunu düşünen mirasçının da, mahkeme tarafından, kripto para alım-satım faaliyeti veren BtcTurk A.Ş ‘ye yazı yazılarak müteveffanın kripto parası olup olmadığının sorulmasını talep etmesi gerekmektedir.
Bu bakımdan bir malvarlığı olan kripto paralar üzerinde mirasçıların hak sahibi olduğunu hukuken söyleyebiliriz. Ancak, yukarıda da ifade etmiş olduğumuz üzere, sanal para işlemleri, kişilerin kimlik bilgileri olmaksızın, özel şifreleme yöntemleriyle, özel anahtarlarla yapılmaktadır.
Bu özel anahtarlar, banka şifrelerinden farklı bir yapıda olup, bu özel anahtarın kaybedilmesi/unutulması durumunda hesaba erişmek mümkün değildir. Bu sebeple kişi vefat ettiğinde, mirasçıları tarafından özel anahtar biliniyorsa kripto para hesabına ulaşmak mümkün olacaktır.
Bununla birlikte, vefat eden kişinin kripto para birimleri, kişisel sanal cüzdanında duruyor ve şifresi de kimse tarafından bilinmiyorsa, bu mevduatın miras kalması söz konusu değildir.
Ülkemizde, kripto paranın tam olarak ne olduğu konusunda bir görüş birliğinin bulunmadığı görülmektedir. Ancak, geleceğin ekonomisinde önemli bir etkiye sahip olacağını düşündüğümüz bu kripto paralarla ilgili yasal düzenlemeler de, çok kısa bir süre içerisinde yapılacaktır.
Netice itibariyle, kripto paralarla ilgili olarak, BDDK ve Hazine gibi kamu kurumlarının ‘vatandaşların sanal paralar konusunda dikkatli olması gerektiği’ uyarıları dikkate alınarak, kişilerin dolandırıcılık suçunun mağduru olmaması için azami özeni göstermelerini tavsiye etmekteyiz.
Av. Çiler Nazife Koşar
Comments